Όχι πια σχολεία Colin Ward – “Η αναρχική προσέγγιση στην εκπαίδευση θεμελιώνεται, όχι στην περιφρόνηση για μάθηση, αλλά στο σεβασμό του μαθητή”
Το παιδί και οι εχθροί του Emma Goldman – “Πρέπει το παιδί να θεωρείται μια ανεξάρτητη προσωπικότητα ή ένα αντικείμενο που διαμορφώνεται σύμφωνα με τις ιδιοτροπίες και τα γούστα των άλλων; Νομίζω ότι αυτή είναι η πιο σημαντική ερώτηση που πρέπει να απαντηθεί από γονείς και δασκάλους. Το εάν το παιδί θα αναπτυχθεί εσωτερικά, εάν όλα όσα αναζητούν εκφραστική διέξοδο θα αφεθούν να έρθουν στο φως ή θα είναι ετεροκαθοριζόμενο, αυτό εξαρτάται από τη σωστή απάντηση σε αυτό το ζωτικής σημασίας ερώτημα.”
Η κυψέλη του Sebastien Faure H Emma Goldman αφηγείται για το ελευθεριακό σχολείο “Κυψέλη” του αναρχικού Σεμπάστιαν Φορ
Κριτική της κατεστημένης παιδείας – Υποχρεωτική Δυσεκπαίδευση (Πώλ Γκούντμαν) – “Ο Πωλ Γκούντμαν υποστηρίζει ότι η υποβολή των νεαρών ανθρώπων στη διαδικασία της θεσμοποιημένης εκπαίδευσης αναστέλλει και διαστρεβλώνει τη φυσική τους διανοητική ανάπτυξη, τους στρέφει ενάντια σ’ αυτή καθαυτή την ιδέα της μάθησης και τελικά δημιουργεί στρατωνισμένους, ανταγωνιστικούς μεταξύ τους πολίτες που το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να επαυξάνουν τα «κακώς κείμενα» αυτής της άμεσης μάθησης, που λειτουργούν στη διαδικασία ανατροφής των παιδιών στην καθημερινή ζωή μέσα στην κοινότητα και τη δημιουργία σχέσεων μαθητείας με την καλή έννοια του όρου. «Η ριζοσπαστική του αμφισβήτηση ενάντια σ’ ολόκληρο το σύστημα είναι μια αποκάλυψη για τους ανθρώπους που υποβλήθηκαν μέσα στα σχολεία να θεωρούν το σύστημα δεδομένο».”
Το αλφαβητάρι της ελευθεριακής εκπαίδευσης (Τζόελ Σπρινγκ) – “Κάθε φορά που μπαίνω στην τάξη δεν ξέρω τι να πω. Ό,τι κι αν πω είναι ψέμα. Ό,τι κι αν κάνω είναι θέατρο. Ό σο “καλός” κι αν είμαι, τόσο περισσότερο φοβάμαι ότι κάνω κακό. Είμαι ο καθηγητής κι αυτοί εκεί είναι οι μαθητές. Όσο πιο ”κοντά’’ τους βρεθώ, τόσο πιο μακριά τους νιώθω, γιατί λίγο τους αφήνω να πάρουν αέρα, λίγο τους αφήνω να αναπνεύσουν ελεύθερα, λίγο τους αφήνω μόνους τους , ελέγχω τη ζωή τους και τη σκέψη τους. Αυτοί είναι οι μαθητές, εγώ είμαι ο καθηγητής, κι αν δεν με απορρίψουν δε θα ζήσουν. Τους παρατηρώ χρόνια τώρα και πάντα σκέφτομαι πως σε λίγο θα ‘χουν στο κεφάλι τους αφεντικά κάθε λογής και πολλά περιθώρια δεν έχουν. Βλέπω τα τρυφερά τους κορμιά, ακούω τα δροσερά τους λόγια, κυττάω τα ξύπνια μάτια τους και καθώς τους “διδάσκω” σκέφτομαι: πόσο, πόσο θ’ αντέξουν ακόμα; Αυτοί οι μαθητές χρειάζονται μια γνώση που να απελευθερώνει από την εξουσία του καθηγητή, του σχολείου, του κράτους. Αυτή μονάχα τη γνώση. Τούτο το βιβλίο κάνει μια γερή “βουτιά” σε όλες τις ριζοσπαστικές παιδαγωγικές κατευθύνσεις’ από τον Ζαν-Ζακ Ρουσσώ στον Ίλλιτς και από τον Ουίλλιαμ Γκότγουιν στον Ράιχ και τον Νηλ.”
Paul Feyerabend – Ενάντια στην μέθοδο: για μια αναρχική θεωρία της γνώσης: enantia_sth_methodo – Για μια διαλεκτική προσέγγιση της επιστήμης και της αναλυτικής κριτικής σκέψης, ενάντια στις αυθεντίες και τον επιστημονισμό της κυριαρχίας
P. Freire: Η αγωγή του καταπιεζόμενου: φρειρε_η-αγωγη-του-καταπιεζομενου – “Η εκπαίδευση των καταπιεζόμενων ενάντια στην ταξική εκμετάλλευση των καταπιεστών. Η εκπαίδευση για την διεκδίκηση της ελευθερίας και της ταξικής και κοινωνικής χειραφέτησης από τα δεσμά της κυριαρχίας
Πάολο Φρέιρε, Η εκπαίδευση υποφέρει από την αρρώστια της αφήγησης – “Η αφήγηση (με αφηγητή το δάσκαλο) έχει σαν αποτέλεσμα να βάζει το μαθητή να αποστηθίζει το αφηγηθέν περιεχόμενο. Ακόμα χειρότερα : μετατρέπει τους μαθητές σε δοχεία που τα γεμίζει ο δάσκαλος. Όσο πιο καλά τα γεμίζει, τόσο καλύτερος δάσκαλος είναι. Όσο πιο πειθήνια τα δοχεία αφήνονται να γεμιστούν από το δάσκαλο, τόσο καλύτεροι μαθητές είναι.”
Πολιτιστική Δράση για την Κατάκτηση της Ελευθερίας – Π. Φρέιρε – freire politistiki drasi gia tin ekpaidefsi – Ο Φρέιρε προσεγγίζει την ταξική και κοινωνική απελευθέρωση μέσα από την ολική εκπαίδευση και ανάπτυξη του ανθρώπου
Francisco Ferrer: Ζήτω το μοντέρνο σχολείο (video) – Έργα και βιογραφία του αναρχικού παιδαγωγού και εμπνευστή των ελευθεριακών σχολείων Fransisco Ferrer Guardia
Ελευθεριακή εκπαίδευση – νέα παιδαγωγική: προσέγγιση της ελευθεριακής εκπαίδευσης μέσα από την εφαρμογή της
Θεωρία και πράξη της αντιαυταρχικής εκπαίδευσης – summerhill_απο-νησι-της-αλφαβητου “Ο Νήλ γράφει για το σχολείο του, το Σάμμερχιλ, και τη μέθοδο που ακολούθησε για την διαπαιδαγώγηση των μαθητών του, κυρίως δύσκολων παιδιών που στάλθηκαν από μικρά κατευθείαν σ’ αυτόν ή μετά την αποτυχία τους σε άλλα σχολεία. Σάμμερχιλ είναι το όνομα ενός μικρού σχολείου, αλλά σημαίνει ένα μεγάλο πείραμα στην εκπαίδευση. Η εκπαιδευτική αρχή του είναι: να δώσουμε στο παιδί κατά την ανάπτυξή του, τη μεγαλύτερη δυνατή ελευθερία, να καταργήσουμε εντελώς την εξουσία και την αυταρχικότητα των ενήλικων και να κάνουμε την εμπιστοσύνη και την αγάπη βάση των διαπροσωπικών σχέσεων”
Το ελευθεριακό σχολείο «Paideia» Paideia_Merida_libertarian_school_– “έχετε πάρει ποτέ μαθήματα ελευθεριακής εκπαίδευσης και πράξης από ένα 6χρονο; είναι ότι πιο απελευθερωτικό, ελπιδοφόρο και ουτοπικό μπορεί να υπάρξει. ”
Ραούλ Βάνεγκεμ-Γράμμα στα παιδιά – “Είχατε το προνόμιο να γεννηθείτε σε μια κρίσιμη στιγμή της ιστορίας. Μια εποχή όπου όλα αλλάζουν, όπου τίποτα πλέον δεν θα είναι όπως πριν. Η τύχη είναι εξαιρετική, η περίσταση επίφοβη. Γιατί, όσο ευεργετική κι αν προαναγγέλλεται, κάθε αλλαγή υπόκειται σε αβεβαιότητες, δισταγμούς, αδεξιότητες. Ο εύθραυστος χαρακτήρας της την εκθέτει σε συγχύσεις που μπορεί να αλλοιώσουν την αξία της. Τους ώμους σας βαραίνει ακόμη το φορτίο ενός απάνθρωπου παρελθόντος. Απ’ αυτό το παρελθόν, δεν πιστεύω ότι είμαι ο μόνος που θέλει να απαλλαγεί. Στον ανελέητο πόλεμο που μαίνεται ανάμεσα στο παλιό και το νέο, εσείς ξεπροβάλλει καταμεσής του πεδίου της μάχης.”
Το Τέλος της εξάρτησης Βάνεγκεμ – “Το σχολείο υπήρξε μαζί με την οικογένεια, το στρατό, το εργοστάσιο και δευτερευόντως το νοσοκομείο και τη φυλακή, το αναπόφευκτο πέρασμα προς το οποίο η κοινωνία του εμπορεύματος εξέτρεπε προς όφελός της το πεπρωμένο των όντων που θεωρούνται ανθρώπινα”
Ελευθεριακά-Ορθολογικά-Σχολεία {Ισπανία 1901-1936} – “Έχω την πρόθεση να δημιουργήσω στην πόλη σας ένα σχολείο, που θα έχει σκοπό να βγάλει από τα κεφάλια των ανθρώπων ότι τους διχάζει (θρησκεία, ψεύτικες ιδέες για την ιδιοκτησία, την οικογένεια, την πατρίδα, κλπ) για να κατακτήσουν την ελευθερία.” Fransisco Ferrer –
Εκπαιδευτικός ζουρλομανδύας ή σχολεία του δρόμου (Γκούντμαν & Ντάννισον) – “Η προοδευτική εκπαίδευση μπορεί να θεωρηθεί ως μια αντι-κίνηση σε ένα παγιωμένο εκπαιδευτικό σύστημα. Έχει σαν στόχο να συμπεριλάβει ότι έχει καταπιεστεί.” Αυτόνομες εκδόσεις 1982
Συμβολή στην κριτική του σύγχρονου σχολείου μέσα από το φως των απόψεων του Ivan Illich – “Το σχολείο μαθαίνει στους μαθητές του πώς να συγχέουν τη διαδικασία με την ουσία. Η λογική του σχολείου, όσο πιο πολύ αγωγή τόσο καλύτερα αποτελέσματα κάνει τον μαθητή να νομίζει ότι η κλιμάκωση θα οδηγήσει στην επιτυχία. Έτσι συγχέεται η ικανότητα με τα διπλώματα, η ευφράδεια με την ικανότητα να πεις κάτι, η μόρφωση με τους βαθμούς και τελικά η μάθηση με τη διδασκαλία.”
- Ivan_Ilits-Koinwnia_xwris_sxoleia
- Μερικές-σημειώσεις-για-τις-ιδέες-του-Ivan-Illich-για-την-αποσχολειοποίηση
- Το-σχολείο-είναι-νεκρό
Το νησί της αλφαβήτου – 1ο Κείμενα από την Ιταλική επιθεώρηση Volonta τεύχος 1, 1987 για την ελευθεριακή εκπαίδευση, 2ο Τα σχολείο Summerhill, Bonaventure, Kinokuni, 3ο Οικολογία της παιδικής ηλικίας, εκπαίδευση στο σπίτι, αυτοδιαχείριση, ανοιχτά σχολεία, 4ο Ferrer, σύγχρονο σχολείο, εκπαίδευση από το σπίτι, εναλλακτική εκπαίδευση, 5ο Αφιέρωμα στον Francisco Ferrer και το Κίνημα των Μοντέρνων Σχολείων: Murray Bookchin, Emma Goldman, Francesco Godello, Nelly Dick, 6ο Συνάντηση με τα ελευθεριακά σχολεία Escuela Paideia, Neel Bagh, Tokyo Shure, 7 η συνάντηση Summerhill, 7ο Μεταρρυθμίσεις, ο συντομότερος δρόμος μεταξύ δύο παγίδων
Μια ματιά στην ελευθεριακή και αναρχική παιδεία – αυτόνομα σχήματα φυσικού και φιλολογίας – “Εκπαίδευση είναι η επίδραση που ασκούν οι γενιές των ενηλίκων στις γενιές που δεν είναι ακόμα έτοιμες για την κοινωνική ζωή” eleftheriaki k anarxiki paideia
Ενάντια στον εκπαιδευτικό ζουρλομανδύα – Επανέκδοση από το Πείραγμα ΕΝΑΝΤΙ_ΣΤΟΝ _ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ
“Εισαγωγή
Εμπειρική διαπαιδαγώγηση κατά της σχολικής εκπαίδευσης
Ο θεσμός του σχολείου
Το σχολείο ως ιδεολογικός μηχανισμός του κράτους
Σχολείο και παραγωγική διαδικασία
Πενταμελή, δεκαπενταμελή
Το κτίριο
Οι «τελετουργίες» του σχολείου (το κουδούνι, το διάλειμμα, το απουσιολόγιο, η αξιολόγηση)
Η απάντηση”
Η σημασία και η αναγκαιότητα της ελευθεριακής εκπαίδευσης
«Όσο πιο πειθήνια τα δοχεία αφήνονται να γεμιστούν από το δάσκαλο, τόσο καλύτεροι μαθητές είναι. Όσο πιο καλά τα γεμίζει, τόσο καλύτερος δάσκαλος είναι.» Πάολο Φρέιρε, Η εκπαίδευση υποφέρει από την αρρώστια της αφήγησης
Από νωρίς το παιδί πειθαρχεί στον ολοκληρωτισμό της θρησκείας, την πατριαρχία, την οικογένεια, στον πατριωτισμό, στον εθνικισμό, στο ρατσισμό, στις διακρίσεις, στην προετοιμασία του για την ταξική εκμετάλλευση. Εκπαιδεύεται να εξουσιάζεται και να εξουσιάζει, να αναθέτει τη ζωή του και να την θυσιάζει στην κυριαρχία. Η δημιουργικότητα και η ελεύθερη έκφραση τσακίζονται από νωρίς για να χωρέσουν στα κατασκευασμένα πρότυπα.
Στην ελευθεριακή εκπαίδευση ο άνθρωπος από την πρώτη στιγμή μαθαίνει την ελευθερία να σκέφτεται, να παρατηρεί, να αντιλαμβάνεται, να συνειδητοποιεί και να καταλήγει σε συμπεράσματα, να δημιουργεί και να εκφράζεται. Η αυτοπειθαρχία, η άρνηση των εξετάσεων και της αξιολόγησης – επιβράβευσης – αποδοκιμασίας, η αυτονομία και η ελευθερία του παιδιού, ο σεβασμός των εκπαιδευτικών προς τα παιδιά, διέπουν το πνεύμα της ελευθεριακής εκπαίδευσης.
Η αξία της ολικής εκπαίδευσης, με προτεραιότητα στην ελευθερία της συνείδησης και την αναζήτηση της αλήθειας αποτελούν τις θεμελιώδεις αρχές της ελευθεριακής εκπαίδευσης, όπως αυτές εκφράστηκαν και υλοποιήθηκαν στο παρελθόν σε πολλά ελευθεριακά σχολεία, πριν την καταπολέμησή τους από τον ολοκληρωτισμό της κυριαρχίας.
Η ελευθεριακή εκπαίδευση έρχεται σε άμεση σύγκρουση με τα συμφέροντα κράτους και κεφαλαίου, καθώς ούτε πιστούς πατριώτες δημιουργεί, ούτε πειθήνιους εργάτες, αλλά ελεύθερους ανθρώπους που απειλούν να γκρεμίσουν τα δεσμά της κυριαρχίας που εξουσιάζει και καταπιέζει τις ζωές μας.
Η απαγορευμένη εκπαίδευση (la education prohibida):
Οι αρχές της ελευθεριακής εκπαίδευσης
“Ακολουθεί η εισήγηση της εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε στις 23 Νοέμβρη στην Ελευθεριακή Λέσχη Βόλου με προβολή «Η ζωή και το έργο του ελευθεριακού παιδαγωγού Fransisco Ferrer, ιδρυτή των ελευθεριακών σχολείων» και συζήτηση με θέμα «Οι αρχές της ελευθεριακής εκπαίδευσης και η σημερινή της αναγκαιότητα»…Από την αρχή της λειτουργίας του κράτους, η εκπαίδευση αποτελεί έναν από τους βασικούς του μηχανισμούς. Στο σχολείο τα παιδιά μαθαίνουν να υπακούν, να πειθαρχούν σε ένα μοντέλο κοινωνικής οργάνωσης χρήσιμο για την ικανοποίηση των αναγκών κράτους και κεφαλαίου. Τα παιδιά εκπαιδεύονται να είναι παραγωγικά, πειθήνια, ανταγωνιστικά, χαρακτηριστικά που «χρειάζεται» ένα άτομο, προκειμένου να πληροί τις προϋποθέσεις και τα πρότυπα ενός «σωστού» εργαζόμενου, πολίτη, στρατιώτη. Στην σημερινή εκπαίδευση η βαρύτητα δεν δίνεται στην ολική ανάπτυξη του ανθρώπου αλλά στην προετοιμασία για την «σωστή» λειτουργία του ατόμου μέσα στο κοινωνικό μοντέλο που έχει θεσπίσει η κυριαρχία. Το σημερινό κυρίαρχο μοντέλο εκπαίδευσης έχει τεκμηριωθεί πάνω σε θεωρίες διάφορων αναπτυξιακών ψυχολόγων, που ορίζουν ποιος είναι ο «σωστός» τρόπος ώστε ένα παιδί να μάθει να συμπεριφέρεται «σωστά», να αναπτύσσει τις γνωστικές του ικανότητες και να είναι αποδοτικό. Σε αυτό το μοντέλο βασικό εργαλείο είναι η ανταμοιβή και η τιμωρία. Η ανταμοιβή μέσω επαίνων, βαθμολόγησης, επιβράβευσης δίνει «κίνητρα» στα παιδιά να συνεχίζουν τη «σωστή» συμπεριφορά και απόδοση στη διαδικασία μάθησης, ενώ η τιμωρία – σε όποια της μορφή – τους δίνει το αντικίνητρο να παρεκλίνουν από την κυρίαρχη θεσπισμένη κανονικότητα. Σωστό θεωρείται οτιδήποτε αναπαράγει τα κυρίαρχα πρότυπα. Πρόκειται για πρότυπα που αναπαράγουν τις σχέσεις εξουσίας και την υποταγή σε αυτές, πατριαρχικά μοντέλα δόμησης της υπάρχουσας κοινωνίας όπου τα αγόρια «οφείλουν» να συμπεριφέρονται «αντρικά» ενώ τα κορίτσια να υποτάσσονται, τον «σεβασμό» και την υπακοή στους κρατικούς θεσμούς (σχολείο, στρατός, εκκλησία, νόμοι, κυβέρνηση). Μαθαίνοντας να λειτουργεί ένα παιδί βάσει αυτών των προτύπων όταν τελειώσει την υποχρεωτική 14χρονη εκπαίδευση, είναι ένα άτομο έτοιμο να ανταποκριθεί στις ανάγκες της αγοράς εργασίας, να υπηρετήσει τον εθνοπατριωτισμό υπερασπιζόμενο τα συμφέροντα του κράτους, να δημιουργήσει οικογένεια πάνω στα ίδια πρότυπα, να είναι δηλαδή ένα άτομο που έχει ενσωματώσει και αναπαράγει την κυρίαρχη κανονικότητα.”