Το Σάββατο 11 Ιουλίου 1942, το γνωστό μετέπειτα Μαύρο Σάββατο, έπρεπε να συγκεντρωθούν στις 8.00 π.μ. στην Πλατεία Ελευθερίας «οι εν Θεσσαλονίκη εγκατεστημένοι άρρενες Ισραηλίτες από 18 έως 45 ετών», χωρίς, όμως, να αποκαλύπτεται ο λόγος της απογραφής. Η πλατεία ήταν περιτρυγιρισμένη από μυδραλιοβόλα και κανόνια μικρού διαμετρήματος. Εκεί μέσα στον ήλιο του Ιουλίου οι ναζιστικές αρχές κατοχής και Έλληνες χωροφύλακες ανάγκασαν σε ”γυμνάσια” 9000 Εβραίους της Θεσσαλονίκης. Πολλές φωτογραφίες σώζονται από εκείνη την ημέρα του δημόσιου εξευτελισμού και βασανιστηρίων, λίγους μήνες πριν φύγει το πρώτο τρένο με αυτούς για το Άουσβιτσ (Μάρτιος 1943). Φυσικά δεν έλειψαν αυτοί που χαρήκαν. Στις 12 Ιουλίου στο εξώφυλλο της εφημερίδας “Νέα Ευρώπη” ο δημοσιογράφος Μιχάλης Παπαστρατηγάκης θα γράψει: «Αρκετά εβραϊκά όντα έμειναν στον τόπο». Συνεπείς στη ναζιστική τους ιδεολογία, οι χρυσαυγίτες θα καλέσουν σε συγκέντρωση στη συγκεκριμένη πλατεία μόλις το 2014.
