Κυπριακό, ΑΟΖ, μιλιταρισμός και αντιστάσεις στο νησί
Ως (αντιφασιστική) συλλογικότητα, αναγνωρίζουμε ότι η διαδικασία για επίλυση του κυπριακού κινείται από γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα. Τα ευρήματα φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο κάνουν, για ένα μέρος του κεφαλαίου, μια ενδεχόμενη λύση του κυπριακού ελκυστική επιλογή όσον αφορά την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων. Η μεταφορά φυσικού αερίου από το Ισραήλ στην Τουρκία με βλέψεις παροχής σε περιοχές στην Ευρώπη, όπως έχει ήδη προταθεί, περνά κατ’ ανάγκην μέσα από την κυπριακή ΑΟΖ, γεγονός που ευνοεί μια ομοσπονδιακή Κύπρο. Σημειώνεται εδώ ότι το Ισραήλ πέρα από την πολιτική επαναπροσέγγισης της Τουρκίας που ακολουθεί τον τελευταίο καιρό, διατηρεί τη συμμαχία του με το κυπριακό και το ελληνικό κράτος. Επίσης, το κόστος μεταφοράς των κοιτασμάτων της κυπριακής ΑΟΖ μέσω Ελλάδας είναι απαγορευτικό, καθιστώντας την μεταφορά μέσω Τουρκίας μια πολύ πιο ρεαλιστική και οικονομικά ελκυστική επιλογή. Ωστόσο, η θέση τόσο του κεφαλαίου, όσο και των κρατών που αναμειγνύονται στο κυπριακό περί λύσης ή μη-λύσης αλλάζει, όπως είδαμε και πρόσφατα, ανάλογα με το γεωπολιτικό πλαίσιο και τις εναλασσόμενες επιδιώξεις τους.
Ωστόσο, η Κύπρος και κυρίως η ΑΟΖ της εκτός από κίνητρο επίλυσης του Κυπριακού, αποτελούν και χρήσιμα εργαλεία στα πλαίσια του ελληνοτουρκικού ανταγωνισμού. Όταν το Νοέμβρη του 1993 οι κυβερνήσεις Κληρίδη και Α. Παπανδρέου υπέγραφαν το “Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου” (ΔΕΑΧ), έδιναν το έναυσμα για μια νέα εποχή ελληνοτουρκικών εντάσεων. Η συμφωνία αυτή έλαβε χώρα μέσα στα πλαίσια ενός αποδυναμωμένου τουρκικού κράτος που είχε να αντιμετωπίσει μεταξύ άλλων το αντάρτικο του κουρδικού PKK. Σχεδιάστηκε δηλαδή στα πλαίσια της προσπάθειας προώθησης των ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών του ελληνικού κράτους που θεώρησαν πως ήταν σωστό το “timing”. Αυτό που έμεινε γνωστό ως “Ενιαίο Αμυντικό Δόγμα” είχε, επίσημα τουλάχιστον, τον χαρακτήρα άμυνας, με απώτερο σκοπό την αποτροπή και αντιμετώπιση κάθε είδους επίθεσης ενάντια σε ένα ή και στα δύο 8 κράτη. Μέσω του ΔΕΑΧ ανακηρύχθηκε επίσης από το Ελληνικό κράτος ως αιτία πολέμου (casus belli) οποιαδήποτε προσπάθεια τουρκικής προέλασης στην “ελεύθερη Κύπρο”. Το ΔΕΑΧ προέβλεπε ποιοτική και ποσοτική αναβάθμιση της Εθνικής Φρουράς, τον συντονισμό των επιτελείων των δυο Υπ. Άμυνας, τη δημιουργία κατάλληλων επιχειρησιακών υποδομών (βλέπε αεροπορική βάση στην Πάφο) και κοινές ασκήσεις.
Από το 1994 καθιερώθηκαν οι ετήσιες ασκήσεις Νικηφόρος/Τοξότης που αποτελούσαν επίδειξη δύναμης και προετοίμαζαν το στρατό για μια υποτιθέμενη σύγκρουση με την Τουρκία. Την ίδια χρονιά το ελληνικό κράτος υπογράφει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, βάση του οποίου είχε δικαίωμα επέκτασης των χωρικών της υδάτων από 6 σε 12 ναυτικά μίλια. Η απάντηση της Τουρκίας ήταν το δικό της casus belli, δηλώνοντας πως τέτοια επέκταση θα αποτελούσε αιτία πολέμου, αφού η ίδια δεν είχε υπογράψει τη σύμβαση την οποία και δεν αναγνώριζε. Δυο χρόνια αργότερα, το 1996, τα εκτοξευόμενα casus belli κινδυνεύουν να πάρουν σάρκα και οστά, με αλλεπάλληλες προβοκάτσιες στις ακατοίκητες βραχονησίδες στο Αιγαίο.