Η Κύπρος, το εθνικό και ο εθνικισμός. Μια ελευθεριακή ανάλυση.
“Να ζεις σε ενδιαφέρουσα εποχή”
Αυτή η κινέζικη κατάρα φαίνεται να στοιχειώνει το τοπίο των μέχρι πρόσφατα καταθλιπτικών νεκροπόλεων-μητροπόλεων. Νέες περιφράξεις, νέοι αποκλεισμοί, κόσμος που πετιέται με πάταγο έξω από τις ιδιωτικοποιημένες καταθλιπτικές καθημερινότητες του, και από κοντά, μετά από μια σύντομη κοινωνική άνοιξη, ένας ατέλειωτος κοινωνικός χειμώνας.
Οι εθνικές συμμορίες, ένστολες και με πολιτικά, ξαμολυμένες στις πλατείες να κυνηγάνε τα “μιάσματα” όλων των τύπων. Οι αποστάτες των κανονικοτήτων, έμφυλων, φυλετικών, ταξικών στο στόχαστρο του μίσους.
Τα γαλανόλευκα σάβανα ανεμίζουν ξανά προσπαθώντας να υποτάξουν το βλέμμα. Ελληνισμός, Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια σε αριστερές και δεξιές εκδοχές, ταγματασφαλήτες πρώτη γραμμή -κορδόνι με Εαμογενείς εθνο-κομμουνιστές, η κυβερνώσα αριστερά των δικαιωμάτων σε παθιασμένα γλωσσόφιλα με τους κυνηγούς ομοφυλοφίλων, σπινθήρες από το φλεγόμενο Κάμπελ, και τότε μαζί εμπρηστές φασίστες και Βενιζελικοί, να δίνουν τις φλόγες που πυρπολούν την Libertatia.
Με τον από Βορρά κίνδυνο, παραδοσιακή μορφή του δεξιού εθνικισμού, να συναγωνίζεται τον αντιτουρκισμό, τον αδιαφιλονίκητο εθνικισμό όλων των Ελλήνων, τα συλλαλητήρια να διαδέχονται τις γεωτρήσεις, τα πράματα γίνονται ολοένα και πιο απειλητικά.
Την ίδια στιγμή, οι εξεγερμένοι της Αραβικής άνοιξης λιώνονται στις γεωπολιτικές μυλόπετρες, με τον αντιιμπεριαλισμό της αριστεράς να σιωπά πιο ηχηρά και από χειροκρότημα, ενώ στο διεθνές σκηνικό νέες μορφές εθνικών διεκδικήσεων κερδίζουν την συμπαράσταση μεγάλου κομματιού του αγωνιζόμενου κόσμου.
Νομίζουμε πως σταθήκαμε, σαν ανοιχτή συνέλευση αγώνα άνω πόλης, με συνέπεια απέναντι σε όψεις των βίαιων αλλαγών αυτού του γοργά μεταβαλλόμενου χάους. Στους αγώνες των ντόπιων και των μεταναστών απέναντι σε περιφράξεις, παλιές και νέες, στις αρνήσεις της έμφυλης κυριαρχίας, στους αγώνες ενάντια σε αριστερούς, δεξιούς και αριστεροδέξιους εθνικισμούς, υπερασπιστήκαμε τους τόπους μας εμπράγματους και άϋλους, διανοητικά και ενσώματα.
Ο ίλιγγος ωστόσο μπροστά στην ταχύτητα και την έκταση των εξουσιαστικών διαλύσεων και ανασυγκροτήσεων μας έβαλε σε μια διαδικασία αναζήτησης μπούσουλα. Στην κουβέντα που ανοίξαμε για αυτό το λόγο, μοιράσαμε μεταξύ μας και μοιραστήκαμε διάφορα κείμενα.Από αυτά, κάναμε την επιλογή, για μια σειρά λόγων, να επανεκδώσουμε την μπροσούρα :
“Η Κύπρος, το εθνικό και ο εθνικισμός. Μια ελευθεριακή ανάλυση”, που είχε εκδοθεί στα 1984 στην Αθήνα.
Οι λόγοι λοιπόν πολλοί:
Οι αφετηρίες του συγγραφέα, ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζει το θέμα ως κομμάτι μιας ελευθεριακής ανάλυσης, που βάζει σαν κύριες κοινωνικές αντιφάσεις την ταξική δόμηση, την πατριαρχία και το κράτος, η εναντίωση του στο μοντέλο των “απαραίτητων” ιστορικών σταδίων, στο ότι η ήττα ή η αφομοίωση της κοινωνικής σύγκρουσης σε διάφορες ιστορικές περιόδους δεν είναι αναπόφευκτη, η θέση ότι πρέπει να αναζητηθούν ευθύνες και να ασκηθεί κριτική και σε αυτόν τον «καημένο» «καθώς πρέπει» Κύπριο (Έλληνα για μας) νοικοκυραίο, μας έκαναν να αισθανθούμε ότι η ανάλυση είναι ιδιαίτερα κοντινή μας.
Η διαδικασία παραγωγής του κειμένου εξάλλου, μέσα από κινηματικό διάλογο και διαδικασίες, καθώς και η κριτική του στον ελληνοχριστιανικό και τον αριστερό εθνικισμό κάνουν τη συζήτηση που αναπτύσσεται στο κείμενο ιδιαίτερα εμπλουτιστική.
Εξάλλου, η κριτική θεώρηση του εθνικισμού ως το πλαίσιο μέσα στο οποίο αναδομείται και ενισχύεται η πατριαρχία και η ταξική καταπίεση, αναδιοργανώνεται, συγκεντροποιείται, ορθολογικοποιείται το μοντέρνο κράτος ομογενοποιώντας με συχνά βίαιο τρόπο τις τοπικές κοινοτικές κουλτούρες, βοηθάει στο να αντιληφθούμε σημαντικές διαστάσεις του φαινομένου.
Τέλος, η κριτική θεώρηση της νεοκυπριακής συνείδησης ως εξίσου πατριαρχικής, εκμεταλλευτικής, ισοπεδωτικής, κρατικιστικής με την ελληνοκυπριακή, βάζει με ένα πρώιμο για την εποχή (‘84) τρόπο μια κριτική στους νέους, τόσο πολλά απελευθερωτικά υποσχόμενα για την τότε αριστερά, εθνικισμούς.
Κλείνοντας, κοπιάροντας το συγγραφέα να ξαναθυμίσουμε: Το κείμενο δεν προσφέρεται σαν θέσεις ή τελειωτικά συμπεράσματα κανενός ομάδας ή ατόμου. Αυτό είναι ψάξιμο, δεν είναι ούτε ιστορικό εγχειρίδιο ούτε στατικές πολιτικές θέσεις. Η μόνη χρήσιμη πολιτική λειτουργία που μπορεί να έχει αυτό το κείμενο, είναι να ξεπερασθεί.
Ανοιχτή Συνέλευση Αγώνα Άνω Πόλης – Σαλονίκη, Ιούνης 2018
